Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao hình ảnh trên website của mình đôi khi lại không hiển thị, hoặc làm sao để Google thực sự hiểu được nội dung đằng sau những bức ảnh đó? Đó chính là lúc Alt Text – văn bản thay thế cho hình ảnh – phát huy vai trò của mình.
Tôi là Tống Nam Lộc, Founder & Điều hành Đại hội SEO. Với hơn một thập kỷ kinh nghiệm thực chiến, đã đồng hành cùng hàng trăm dự án SEO cho các doanh nghiệp đa dạng lĩnh vực, tôi luôn tâm niệm rằng SEO không chỉ là công cụ tăng traffic, mà là đòn bẩy cho tăng trưởng bền vững. Triết lý của tôi là: “Làm SEO không để lên top, mà để doanh nghiệp sống khỏe.” Chính vì thế, tôi sẽ chia sẻ những kiến thức đúc kết từ kinh nghiệm thực tế để giúp bạn hiểu rõ và áp dụng Alt Text một cách hiệu quả nhất.
Alt text là gì?
Khi lướt web, đôi khi bạn sẽ gặp những khoảng trống thay vì hình ảnh hoặc một biểu tượng lỗi. Đó là lúc Alt Text, hay còn gọi là văn bản thay thế (alternative text), phát huy vai trò quan trọng của mình.
Từ góc độ của một người đã dành hơn một thập kỷ làm SEO và trực tiếp triển khai hàng trăm dự án, tôi hiểu rằng việc nắm vững những yếu tố tưởng chừng nhỏ bé này lại là chìa khóa để xây dựng một website vững chắc và thân thiện với người dùng.
Tại sao alt text lại quan trọng?
Vì người dùng cần
Trước hết, hãy đặt mình vào vị trí của người dùng. Alt Text đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo mọi người, bất kể khả năng của họ, đều có thể tiếp cận và hiểu được nội dung trên trang web của bạn.
- Khả năng tiếp cận (Accessibility): Đây là lý do cốt lõi và nhân văn nhất. Đối với những người dùng khiếm thị hoặc gặp khó khăn về thị giác, trình đọc màn hình là công cụ không thể thiếu. Alt Text cung cấp cho các trình đọc này một mô tả bằng văn bản về hình ảnh, giúp họ hình dung được nội dung trực quan mà họ không thể nhìn thấy. Khi bạn đầu tư vào Alt Text, bạn đang mở cánh cửa để nội dung của mình đến với một lượng lớn người dùng hơn, thể hiện cam kết của Đại hội SEO về việc tạo ra một không gian tri thức thực sự bao trùm và hữu ích cho tất cả mọi người.
- Trải nghiệm người dùng (User Experience): Không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra suôn sẻ. Hình ảnh có thể không tải được do nhiều nguyên nhân: kết nối mạng chập chờn, trình duyệt chặn hình ảnh, hoặc đơn giản là tệp ảnh quá lớn khiến thời gian tải trang kéo dài. Trong những trường hợp này, Alt Text sẽ xuất hiện thay thế cho hình ảnh. Nó không chỉ lấp đầy khoảng trống mà còn cung cấp ngữ cảnh, giúp người dùng hiểu được thông điệp mà hình ảnh đó muốn truyền tải, từ đó duy trì sự liền mạch và không gây khó chịu trong quá trình duyệt web.
Vì Google cần (SEO)
Bên cạnh lợi ích trực tiếp cho người dùng, Alt Text còn là một “món quà” quý giá cho các công cụ tìm kiếm, đặc biệt là Google.
- Giúp Google hiểu nội dung hình ảnh: Mặc dù công nghệ nhận dạng hình ảnh của Google ngày càng phát triển, Googlebot vẫn không thể “nhìn” và hiểu hình ảnh theo cách con người làm. Alt Text cung cấp cho trình thu thập thông tin của Google một mô tả rõ ràng, chính xác về nội dung hình ảnh. Điều này cực kỳ quan trọng cho việc lập chỉ mục hình ảnh, giúp chúng có cơ hội hiển thị trên Google Images – một kênh tìm kiếm hình ảnh khổng lồ.
- Tăng cường xếp hạng trang: Khi Alt Text chứa từ khóa mục tiêu một cách tự nhiên và liên quan, nó giúp Google hiểu rõ hơn về chủ đề chính của trang web. Điều này làm tăng sự liên quan của trang đối với các truy vấn tìm kiếm cụ thể, từ đó góp phần cải thiện thứ hạng tổng thể của bài viết trên các kết quả tìm kiếm thông thường. Đây là một yếu tố quan trọng trong việc tối ưu On-page mà bất kỳ SEOer nào cũng cần chú trọng.
- Xây dựng E-E-A-T: Trong bối cảnh SEO hiện đại, E-E-A-T (Experience – Kinh nghiệm, Expertise – Chuyên môn, Authoritativeness – Quyền uy, Trustworthiness – Độ tin cậy) là yếu tố then chốt. Việc sử dụng Alt Text một cách chuyên nghiệp, mô tả hình ảnh chi tiết và hữu ích, cùng với việc tích hợp từ khóa một cách thông minh, cho thấy sự đầu tư và cẩn trọng của bạn vào nội dung. Điều này thể hiện sự chuyên nghiệp và minh bạch, góp phần xây dựng quyền uy và độ tin cậy cho thương hiệu Đại hội SEO trong mắt cả người dùng lẫn Google. Một Alt Text được tối ưu hóa là một minh chứng cho thấy bạn không chỉ cung cấp thông tin mà còn quan tâm đến cách thông tin đó được truyền tải một cách tốt nhất.
Cách viết alt text hiệu quả
Mô tả hình ảnh cụ thể và chi tiết
Nguyên tắc đầu tiên và quan trọng nhất tôi luôn nhấn mạnh: hãy mô tả chính xác những gì có trong hình ảnh. Thay vì những mô tả chung chung, hãy đi vào chi tiết để người dùng và công cụ tìm kiếm có thể hình dung rõ ràng nhất.
Ngắn gọn và súc tích
Mặc dù chi tiết là quan trọng, Alt Text không phải là nơi để viết một bài văn. Mục tiêu là cung cấp mô tả rõ ràng trong một dung lượng vừa phải.
- Hướng dẫn: Cố gắng giữ cho Alt Text của bạn khoảng 125 ký tự hoặc ít hơn. Trước đây, đây là con số giới hạn mà nhiều trình đọc màn hình phổ biến sẽ cắt bớt, và dù quy tắc này không còn cứng nhắc, nó vẫn là một hướng dẫn tuyệt vời để đảm bảo tính súc tích và dễ đọc.
- Lợi ích: Một Alt Text ngắn gọn giúp người dùng nhanh chóng nắm bắt thông tin, đồng thời đảm bảo các công cụ tìm kiếm có thể lập chỉ mục đầy đủ mà không bị giới hạn về không gian hiển thị.
Sử dụng từ khóa mục tiêu một cách tự nhiên
Đây là điểm mà nhiều người làm SEO dễ mắc sai lầm, đó là biến Alt Text thành một nơi “nhồi nhét” từ khóa. Tuy nhiên, nguyên tắc vàng là mô tả hình ảnh là ưu tiên hàng đầu.
- Cách làm: Chỉ chèn từ khóa mục tiêu vào Alt Text nếu nó thực sự mô tả đúng hình ảnh và làm cho mô tả trở nên tự nhiên, có ý nghĩa. Ví dụ, nếu bạn đang viết về cách làm bánh kếp và hình ảnh minh họa là chiếc bánh đó, việc thêm từ khóa “cách làm bánh kếp” vào Alt Text có thể hợp lý nếu nó mô tả đúng.
- Lưu ý: Tuyệt đối tránh việc lạm dụng hoặc chèn từ khóa không liên quan. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của Alt Text mà còn có thể bị Google phạt vì hành vi “keyword stuffing”.
Mô tả chức năng cho các nút hình ảnh
Trong nhiều trường hợp, hình ảnh không chỉ để minh họa mà còn đóng vai trò là các yếu tố tương tác, chẳng hạn như nút bấm.
Tầm quan trọng: Điều này giúp người dùng, đặc biệt là những người sử dụng trình đọc màn hình, hiểu được hành động mà nút đó sẽ thực hiện, từ đó cải thiện đáng kể trải nghiệm tương tác trên trang web.
Xử lý hình ảnh phức tạp (biểu đồ, sơ đồ)
Đối với các loại hình ảnh như biểu đồ, đồ thị, sơ đồ hay infographic, một mô tả ngắn gọn có thể không đủ để truyền tải hết thông tin.
- Giải pháp: Bạn cần cung cấp một mô tả chi tiết hơn, có thể bao gồm các dữ liệu chính, xu hướng hoặc kết luận rút ra từ hình ảnh.
- Kỹ thuật bổ sung: Trong một số trường hợp, bạn có thể xem xét sử dụng thuộc tính longdesc (mặc dù ít phổ biến hơn hiện nay) hoặc cung cấp một liên kết đến một trang có giải thích chi tiết hơn về biểu đồ/sơ đồ đó. Quan trọng nhất là đảm bảo thông tin được truyền tải đầy đủ và chính xác.
Việc áp dụng những nguyên tắc này không chỉ giúp bạn tối ưu hóa cho công cụ tìm kiếm mà còn thể hiện sự tôn trọng và quan tâm sâu sắc đến trải nghiệm của mọi người dùng. Đây chính là cách chúng ta xây dựng nên một nền tảng nội dung thực sự có giá trị và bền vững.
Quy trình tạo nội dung minh bạch
Cách thức chúng ta tiếp cận việc này là bằng cách luôn đặt mình vào vị trí của hai đối tượng chính: người dùng và công cụ tìm kiếm.
- Với người dùng: Chúng ta tự hỏi, nếu hình ảnh này không hiển thị, Alt Text có giúp họ hiểu được nội dung đang thiếu là gì không? Nó có giúp người dùng khiếm thị tiếp cận thông tin một cách bình đẳng không? Liệu mô tả này có làm cho trải nghiệm của họ tốt hơn, ngay cả khi có trục trặc kỹ thuật? Sự đồng cảm này giúp chúng ta tạo ra những mô tả không chỉ chính xác mà còn hữu ích và nhân văn.
- Với công cụ tìm kiếm: Chúng ta suy nghĩ như Googlebot. Làm thế nào để mô tả này giúp Google hiểu rõ chủ đề của hình ảnh và liên kết nó với nội dung chính của trang? Liệu nó có chứa các từ khóa liên quan một cách tự nhiên, giúp tăng khả năng hiển thị trên các kết quả tìm kiếm hình ảnh và tìm kiếm thông thường?
Bằng cách kết hợp cả hai góc nhìn này, chúng ta có thể đưa ra những mô tả Alt Text phù hợp nhất, không chỉ đáp ứng yêu cầu về khả năng tiếp cận mà còn tối ưu hóa cho SEO. Quy trình minh bạch này, thể hiện sự kinh nghiệm và chuyên môn của tôi, là nền tảng để xây dựng độ tin cậy cho nội dung và thương hiệu Đại hội SEO. Khi bạn thấy chúng tôi chú trọng đến từng chi tiết nhỏ như Alt Text, đó là bởi chúng tôi tin rằng đó là cách để tạo ra giá trị thực sự và bền vững.
Những sai lầm cần tránh khi viết alt text
Keyword Stuffing
Đây là một trong những lỗi phổ biến và nghiêm trọng nhất. Keyword Stuffing xảy ra khi bạn cố gắng nhồi nhét quá nhiều từ khóa vào Alt Text một cách không tự nhiên, bất kể chúng có mô tả đúng hình ảnh hay không.
- Tại sao cần tránh: Cách làm này không chỉ khiến Alt Text trở nên khó đọc, vô nghĩa với người dùng mà còn bị Google xem là hành vi spam, cố gắng thao túng thứ hạng tìm kiếm. Điều này làm giảm độ tin cậy và chuyên môn của bạn trong mắt cả người dùng lẫn công cụ tìm kiếm.
- Cách khắc phục: Luôn ưu tiên mô tả chính xác hình ảnh. Chỉ thêm từ khóa nếu nó thực sự phù hợp và làm cho mô tả tự nhiên hơn. Mục tiêu chính là mô tả hình ảnh, không phải là nhồi nhét từ khóa.
Alt Text trống hoặc bỏ qua
Ngược lại với việc nhồi nhét, một sai lầm khác là bỏ qua hoàn toàn Alt Text, hoặc để thuộc tính alt trống (alt=””).
- Tại sao cần tránh: Việc này là bỏ lỡ một cơ hội quý giá. Về SEO, bạn mất đi cơ hội giúp Google hiểu hình ảnh và liên kết nó với từ khóa của bạn. Về khả năng tiếp cận, bạn đang loại trừ những người dùng khiếm thị. Khi hình ảnh không tải được, người dùng sẽ chỉ thấy một khoảng trống vô nghĩa. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng và độ tin cậy của trang web.
- Cách khắc phục: Luôn luôn thêm thuộc tính alt cho mọi thẻ <img>. Nếu hình ảnh chỉ mang tính trang trí và không truyền tải thông tin gì, bạn có thể để alt=””. Tuy nhiên, đối với hầu hết các hình ảnh nội dung, một mô tả chi tiết là bắt buộc.
Sử dụng hình ảnh làm văn bản
Một sai lầm thường gặp ở người mới bắt đầu là sử dụng tệp hình ảnh chứa văn bản thay vì dùng văn bản HTML thông thường. Ví dụ, logo công ty hoặc tiêu đề bài viết được thiết kế dưới dạng ảnh.
- Tại sao cần tránh: Các công cụ tìm kiếm như Google không thể “đọc” được văn bản nằm bên trong hình ảnh. Điều này có nghĩa là toàn bộ nội dung văn bản đó sẽ vô hình với chúng, làm mất đi hoàn toàn lợi ích SEO và khả năng tiếp cận. Nó cho thấy sự thiếu hiểu biết về các tiêu chuẩn web, ảnh hưởng đến chuyên môn và quyền uy của bạn.
- Cách khắc phục: Ưu tiên sử dụng văn bản HTML cho các yếu tố quan trọng như tiêu đề, điều hướng, hoặc nội dung chính. Nếu buộc phải dùng hình ảnh có chứa văn bản, hãy đảm bảo bạn cung cấp một Alt Text mô tả chính xác nội dung văn bản đó.
Mô tả chung chung, không rõ nghĩa
Sử dụng các từ ngữ mơ hồ như “Hình ảnh”, “Ảnh”, “Bức ảnh” trong Alt Text là một cách làm vô nghĩa.
- Tại sao cần tránh: Những mô tả này không cung cấp bất kỳ thông tin hữu ích nào cho người dùng hay công cụ tìm kiếm. Chúng không cho biết hình ảnh đó nói về điều gì, làm mất đi mục đích chính của Alt Text. Điều này thể hiện sự thiếu kinh nghiệm trong việc tạo nội dung có giá trị.
- Cách khắc phục: Hãy cụ thể hóa. Thay vì “Ảnh”, hãy mô tả rõ ràng “Chú chó Golden Retriever đang chơi đùa trong công viên” hoặc “Biểu đồ thể hiện xu hướng SEO năm 2025”.
Mô tả thừa thãi
Một lỗi nhỏ nhưng ảnh hưởng đến tính chuyên nghiệp là thêm các cụm từ không cần thiết vào đầu Alt Text, như “Đây là hình ảnh về…”, “Bức ảnh mô tả…”, “Ảnh chụp của tôi về…”.
- Tại sao cần tránh: Thuộc tính alt đã mặc định là mô tả cho một hình ảnh. Việc thêm các cụm từ này chỉ làm cho Alt Text dài hơn mà không bổ sung thêm thông tin. Nó làm giảm tính súc tích và có thể khiến mô tả vượt quá giới hạn hiển thị tối ưu, ảnh hưởng đến độ tin cậy và sự chỉn chu trong nội dung.
- Cách khắc phục: Bắt đầu trực tiếp bằng mô tả nội dung của hình ảnh. Ví dụ, thay vì “Đây là hình ảnh một chiếc bánh sô cô la ngon tuyệt”, hãy viết “Chiếc bánh sô cô la ngon tuyệt với lớp kem béo ngậy”.
Sử dụng hình ảnh bị lỗi hoặc kém chất lượng
Cuối cùng, ngay cả khi Alt Text của bạn hoàn hảo, nó cũng trở nên vô nghĩa nếu hình ảnh gốc bị lỗi, không tải được hoặc có chất lượng quá kém.
- Tại sao cần tránh: Hình ảnh bị lỗi tạo ra trải nghiệm người dùng tồi tệ, khiến họ mất niềm tin và có thể rời bỏ trang web ngay lập tức. Hình ảnh kém chất lượng cũng làm giảm uy tín và chuyên môn của bạn. Công cụ tìm kiếm cũng có thể đánh giá thấp các trang có nhiều liên kết hỏng hoặc trải nghiệm người dùng kém.
- Cách khắc phục: Thường xuyên kiểm tra website của bạn để phát hiện và sửa lỗi hình ảnh. Đảm bảo hình ảnh được tối ưu hóa về kích thước và định dạng, đồng thời liên quan mật thiết đến nội dung bài viết. Đây là một phần quan trọng của việc duy trì trải nghiệm người dùng tốt và sự minh bạch trong quy trình tạo nội dung.
Bằng cách lưu ý và tránh xa những sai lầm này, bạn không chỉ cải thiện hiệu quả SEO mà còn xây dựng được một trang web chuyên nghiệp, thân thiện và đáng tin cậy hơn cho người dùng.
Câu hỏi thường gặp về Alt Text
Làm sao để biết Alt Text có tốt không?
Alt Text tốt cần mô tả chính xác, cụ thể, ngắn gọn (dưới 125 ký tự), sử dụng từ khóa tự nhiên (nếu có), tránh mô tả thừa/chung chung và không nhồi nhét từ khóa. Nó thể hiện sự chuyên nghiệp và xây dựng độ tin cậy.
Alt Text nên dài bao nhiêu?
Độ dài lý tưởng là dưới 125 ký tự để đảm bảo hiển thị tốt trên mọi thiết bị, hỗ trợ trình đọc màn hình và giữ cho mô tả súc tích, dễ hiểu.
